Psikolojide öğrenilmiş çaresizlik ve üstesinden nasıl gelinir?

Ara sıra bir insanın hayatta bir şeyi değiştirmesi zor. Bunun da tembellikten konfor alanınızdan çıkma korkusuna kadar çeşitli nedenleri var. Öğrenilmiş çaresizlik, bir şeyi iyileştirme, daha olumlu düşünmeyi öğrenme konusundaki isteksizliğin nedenlerinden biri olarak kabul edilir. Psikologlar buna temel bir insan sorunu olan önemli bir fenomen diyorlar. Öğrenilmiş çaresizlik sendromu ve üstesinden gelme yöntemleri, yazarın teorilerini geliştiren birçok uzman tarafından incelenmektedir.

Psikolojide öğrenilmiş çaresizlik sendromu nedir?

Öğrenilmiş çaresizlik, bir kişinin daha fazla harekete geçmek, herhangi bir faaliyet göstermek için hiçbir neden görmediğinde durumu olarak anlaşılır. Böyle bir birey sadece akışla gider, çevreyi karamsar olarak algılar. Çoğu zaman, gerçek bir fırsat ortaya çıktığında bile hiçbir şeyi değiştirmek istemez. Ve görevi üstlenirse, çok zor olduğunu düşündüğü için çabucak vazgeçer.

Bu sendroma sahip kişilerin kendi çabalarıyla elde edebilecekleri sonuçlar arasında hiçbir bağlantı yoktur. Bir dizi uzman, bunun bir sendrom değil, bir kişinin hayatı daha iyi hale getirmek için birkaç başarısız girişimden sonra edindiği bir karakter özelliği olduğuna inanıyor. Başka bir başarısızlıktan sonra, birey asla başarılı olamayacağına dair güçlü bir kanaate sahiptir ve ne olursa olsun sadece neler olduğunu izleyebilir.

Bir kişi sendromun kurbanı olduğunda, olup bitenleri tamamen kontrol edemediği, olayları etkileyemediği konusunda güçlü bir inanç geliştirir. Bu nedenle, durumu olumsuz etkileyen şeylere karşı herhangi bir aktif eylemde bulunmayı bırakır.

Öğrenilmiş çaresizlik ve bunun üstesinden gelmek her yaşta güncel konulardır. Sendrom hem çocuklarda hem de yaşlılarda kendini gösterebilir. Çoğu zaman, kadınlar aşırı etkilenebilirlik, küçük şeyler için endişelenme eğilimi nedeniyle bu fenomenle karşı karşıya kalırlar.

Öğrenilmiş çaresizlik nasıl ortaya çıkar?

Psikolog Seligman, öğrenilmiş çaresizlik sendromu kavramını geliştirdi.

Ona göre, oluşumunun 3 kaynağı var:

• belirli olayları deneyimlemenin olumsuz deneyimi;
• çocuklukta bağımsızlık eksikliği;
• çaresiz bir insanı izlemek.

Çocuklarda

Çocuklukta öğrenilmiş çaresizliğin oluşumu genellikle psişeye yönelik travmalardan kaynaklanır. Bir çocuk yardım için yetişkinlere sık sık başvurur, ancak reddedilirse, kimsenin ona yardım etmeyeceğine ve sorunlarını çözmenin bir yolu olmadığına inanmaya başlar. Bu ruh hali tam yetişkinliğe kadar devam edebilir.

Erken yaşta istismara maruz kalmış çocukların kendilerini güçsüz hissetmeleri nadir değildir.

yetişkinlerde

Yetişkinlikte öğrenilmiş çaresizlik sendromu, genellikle stresli durumlarla uğraşmak zorunda kalan kişilerde ortaya çıkar. Durumu düzeltmek için yapabilecekleri bir şey yok. Bu nedenle, belirsizlik kendini göstermeye başlar. Bunlar, mülk kaybına, konutun tahrip olmasına, işten atılmaya, bir akrabanın ölümüne yol açan doğal olaylar olabilir. Bu gibi durumlarda birey kendini çoğu zaman çaresiz hisseder, bu nedenle irade kaybolur, özgüveni düşer.

Zorluklarla kısacık bir karşılaşma bile, bir kişinin nasıl daha fazla davranacağını etkiler. Örneğin, bir öğrenci testin en başında çok zor sorular görürse, testi bir bütün olarak kolay görevlerin önce geleceği bir duruma göre çok daha kötü çözecektir. Öğrenciler zorlukla karşılaştıklarında yeteneklerinden şüphe etmeye başlarlar ve bundan sonra basit sorularda bile hata yaparlar.

Psikolog D. Leontiev'e göre, öğrenilmiş çaresizlik devletin kendisini vatandaşlarında oluşturabilir. Sendrom, faydaların genel dağılımının arka planında ortaya çıkar. Böyle bir durumda birey, yaşam kalitesini çabalarıyla bağdaştıramayacağı için denemeyecektir.

Öğrenilmiş Çaresizlik Sendromunun Nedenleri

Öğrenilmiş çaresizlik ve bunun üstesinden gelmek psikolojide önemli bir yöndür. Bu doğuştan gelen bir sendrom değil, edinilmiş bir sendromdur. Belli sebeplerin etkisi altında oluşur. En yaygın olanları:

yetiştirme

Sendromun oluşumunun ana ve ilk nedeni budur. Genellikle baba ve anne, eğitimciler ve öğretmenlerin kendileri bilinçsizce çocuğu buna zorlar. Çocuklarda öğrenilmiş çaresizlik, çocuğun eylemleri ve sonuçları arasında bir bağlantı kuramamasıyla kendini gösterir.

Teşvik, övgü bile olumsuz bir rol oynayabilir. Ebeveynler hem okuldaki başarıları hem de oda temizliği için aynı övgüyü verirse, çabaları ile sonuç arasındaki bağlantının anlaşılması yavaş yavaş ortadan kalkar.

zihniyet

Öğrenilmiş çaresizlik genellikle zihniyetten etkilenir. Bu, haklarının ve eylemlerinin ciddi şekilde sınırlı olduğu ülkelerde yaşayan vatandaşlar için tipiktir. Bu tür insanlar mahkemeye gitmenin bir anlamı olmadığını bilirler, kimse davalarını kanıtlamalarına yardımcı olmaz. Yavaş yavaş, bir kişi kendine inanmayı bırakır, tek çıkışın tam hareketsizlik olduğunu düşünmeye başlar.

Sürekli arızalar

Öğrenilmiş çaresizlik ve üstesinden gelmek birçok psikolog tarafından incelenmiştir.Bu, sürekli aksilikler yaşayan kişilerin uğraşmak zorunda olduğu bir durumdur. Herhangi bir eylem bir sonuç getirmezse, kişi yaşam durumlarını değiştirebileceğine inanmayı bırakır. Bu tür bireyler hedeflere ulaşmayı bırakırlar, onları kendilerinden önce belirlemezler. Akışa bırakacak, yine inisiyatif göstermeyecek.

Stereotipik düşünme şekli

Bireyin yaşam kalitesi, modası geçmiş stereotiplere göre yaşarsa önemli ölçüde bozulur. Birisi tarafından dayatılan şablonlar, hedeflerinize ulaşmanızı engeller. Kişi, toplumda kabul görmediği için bir şeyi yapmayı reddederse, farkında olmadan öğrenilmiş çaresizliğin kurbanı olur.

Sendromun kurbanı olan bir kişi nasıl hisseder?

Seligman'ın teorisine dayanarak, insanlarda öğrenilmiş çaresizlik sendromu, duygusal ve bilişsel yeteneklerde akut bir eksiklik olarak kendini gösterir. Bir kişi sürekli bir umutsuzluk hissi yaşar, depresif bir ruh hali vardır. Bu durum klinik depresyonu tetikleyebilir.

Psikologlar 2 tür eksikliği ayırt eder:

• bilişsel - esneklik eksikliğinde kendini gösterir. Birey, küçük bir gafın evrensel ölçekte bir trajedi olmadığını anlamaktan acizdir;
• motive edici - bireyi aktif eylemler gerçekleştirmeye yönlendiren bir becerinin yokluğu ile karakterize edilir.

Çaresizlik sendromuna yakalanmış bir kişi, etrafındaki her şeye kayıtsız, uyuşuk hale gelir. Sürekli suçluluk duygusuyla rahatsız olur. Bunlar benlik saygısı düşük insanlar, yaratıcılık, yaratıcılık arzusundan yoksunlar. Çevrelerindeki her şeye karamsar gözlüklerle bakarlar. Bir kişi, tüm problemler için sadece kendisinin suçlanacağına inanır. Başarıyı bile kendi erdemleri olarak değil, mutlu bir tesadüf olarak algılar.

Öğrenilmiş Çaresizlik Sendromunun Etkisi Örnekleri

Hayatta öğrenilmiş çaresizlik ve üstesinden gelmenin yolları belirli durumlarda düşünülebilir.

Örnek 1

Bir çocuk okulda okuyor. Derslerinde çalışkandır, büyük başarılar elde eder, diğer öğrencilere her zaman örnek olur. Çalışmayı çok seviyor, ödevini büyük bir zevkle yapıyor, çeşitli ders dışı etkinliklere katılıyor. Ancak okula yeni bir öğretmen geldiğinde ve hikayenin kahramanına tamamen yabancı bir konuyu öğretmeye başladığında durum çarpıcı bir şekilde değişir: geometri. Çocuk onu anlamıyor. Öğretmene bir yaklaşım bulmaya çalışır, ayrıca ona açıklamasını ister.

Ancak öğretmen, öğrenciye çok fazla zaman ayırmayı gerekli görmez. Aynı zamanda bu konuyu sadece zihinsel yetenekleri iyi olan çocukların anlayabileceğini söyler. Çocuk depresyona girmeye başlar. Bunun bir utanç olduğuna inandığı için yardım için ebeveynlerine dönmüyor.

Konuya hakim olamayacağını, yeteneklerinden yoksun olduğunu başkalarına göstermekten korkar. Yavaş yavaş, sadece geometriye değil, aynı zamanda diğer konulara olan ilgisi de kayboluyor. Çocuk dersleri atlamaya başlar, kötü arkadaşlarla temasa geçer.

Örnek 2

Nikolay, Ekonomi Üniversitesi'nden onur derecesiyle mezun oldu. Amacı yüksek maaşlı, prestijli bir iş bulmaktır. Genç adam bunu başarır. İyi bir şirketle sözleşme yapar. Ve o andan itibaren yönetime bu pozisyona layık olduğunu kanıtlamak için mümkün olan her şeyi yapmaya başlar. Ancak ortaklardan biriyle yapılan başarısız müzakereler Nikolai'yi huzursuz etti.

O andan itibaren yeteneklerinden şüphe etmeye başladı ve bir dizi başarısızlık başladı. Genç adam, iş görevlerinin yerine getirilmesine gereken dikkati vermeyi bile bıraktı. Sonuç olarak, durum, liderliğin Nikolai'yi bir konuşma için aradığı noktaya ulaştı. Kendisine emanet edilen pozisyonun daha fazla özen ve profesyonellik gerektirdiği anlatıldı. Nikolai kovuldu, içmeye başladı ve artık hayalini hatırlamıyordu - bir kariyer inşa etmek.

Öğrenilmiş çaresizlik sendromu ile nasıl başa çıkılır?

Çaresizliği öğrenmek ve üstesinden gelmek, sendromla karşı karşıya kalan insanlar için önemli bir adımdır. Ondan kurtulmak için birkaç teknik var.

Eylemler ve sonuçlar arasında bir bağlantı kurmak

Kişi yaptığı ile elde ettiği şey arasında bir bağlantı olduğunu anlamalıdır. Başarısızlıklarınız için çevrenizdeki her şeyi suçlamanıza gerek yok; tam da bu bağlantıyı bulmanız gerekiyor. Araması sadece olumsuz değil, aynı zamanda olumlu eylemlerle de istenmelidir. Bir kişinin görevi, yaşamın bir faaliyet tezahürünün sonucu olduğunu anlamaktır. Farklı bir sonuç elde etmek istiyorsanız, farklı davranmanız gerekir.

Başarısızlık, hayatın kabul edilmesi gereken ayrılmaz bir parçasıdır.

Birçok insan başarısızlığı nasıl yeterince algılayacağını bilemez. Onları gerçek bir trajedi olarak kabul ediyorlar. Ancak öğrenilmiş çaresizlik sendromundan kurtulmak için, başarısızlığın insanlara yaşamları boyunca her zaman eşlik ettiğini anlamanız gerekir. Bir başarısızlık meydana gelirse, bu, kişinin harekete geçtiğini, hedefe ulaşmaya çalıştığını gösterir. Hiçbir şey sadece akışa devam edenler, kendini geliştirme ile meşgul olmayanlar için olmaz. Başarısızlık bir yaşam deneyimidir. Size gelecekte hata yapmamayı öğretiyorlar.

Hayata karamsarlıktan değil, iyimserlik prizmasından bakın

Psikologlar, kötümserlerin öğrenilmiş çaresizlik sendromundan muzdarip olma olasılığının çok daha yüksek olduğunu söylüyor. Bunun nedeni, karamsarların ve iyimserlerin insan eylemlerini ve nedenlerini farklı görmeleridir. Hayata iyimser bakmayı öğrenmek için yaşam tarzınızı tamamen değiştirmeniz, düşünmeniz gerekir. Kötümser, tüm başarısızlıklar için yalnızca kendini suçlamaya alışmıştır.

Bir şeyler ters giderse, başa çıkamayacağına inanıyor. Bir iyimser, tam tersine, olup bitenler için nesnel nedenler arayacaktır. Örneğin, yeterli zaman olmadığı için bununla başa çıkamadı. Sendromdan kurtulmak için, kendinize tüm sorunların ve sıkıntıların nedeni demeyi bırakmalısınız. Her durumda, durumun sonucunu etkileyen faktörleri dışarıdan bulabilirsiniz.

ABCDE yöntemi

Bu yöntemin yazarları M. Selingman ve A. Ellis. Aşağıdaki şemaya göre sendromdan kurtulmayı öneriyorlar.

ANCAK	Olayın başarısız bir sonucu olması durumunda, gerçekleri belirtmek kolaydır.
İÇİNDE	Bir kişinin bu konuda düşündüğü her şeyi ifade edin. Örneğin, önemli bir toplantıya geç kaldıysa, toplu taşımada trafiğe takıldığını açıklayabilirsiniz.
İLE BİRLİKTE	Tüm duygu ve hislerinizi anlatın. Kişi, yaşananlar hakkında ne hissettiğini söylemelidir. Suçluluk duygusu, utanç onu rahatsız ediyor mu? Bunu iş arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.
NS	Bilişsel analiz yapın. Durumun neden olduğunu anlamanıza yardımcı olacaktır. Belki de geç ayrılan kişi, trafik sıkışıklığı olasılığını hesaba katmamıştır.
E	Son olarak, durumu analiz ettikten sonra duygularınızı değerlendirmeniz gerekir. Hatalı olduğunu kişi kendisi anladı mı, bundan bir ders çıkardı mı?

Sorunlarla bu şekilde başa çıkarsanız, olumlu düşünmeyi kolayca öğrenebilir ve öğrenilmiş çaresizlik sendromundan kurtulabilirsiniz.

Travma sonrası stres bozukluğundan kurtulmak

Çoğu zaman, insanlar yaralandıktan ve geçici olarak hareketsiz kaldıktan sonra güvenlerini kaybederler. Psikologlar bu gibi durumlarda yalnızca olasılıkların izin verdiği şeyi yapmayı tavsiye eder. Ancak aynı zamanda, sürekli inisiyatif alın. Örneğin, yeni bir hobi edinin, yeni bir yemek yapmayı öğrenin.

Olumsuz duyguların kontrolü ele geçirmesine izin vermemek önemlidir. İnsan beyni olumsuz bir özelliğe sahiptir. Genellikle kötü anılara odaklanır. Tekrar tekrar hoş duygular yaşamak için iyiyi mümkün olduğunca sık hatırlamanız gerekir.

Bir ilerleme günlüğü tutmak

Bir kişinin hayatını kontrol edebildiğini anlamak için, bir başarı günlüğü tutması önerilir. İçinde bir program hazırlamanız, bir eylem planı yazmanız, hedefleri belirtmeniz gerekir. En küçük başarıları bile kutlamak önemlidir. Bu, benlik saygısını, özgüvenini artırmaya yardımcı olacaktır.

Öğrenilmiş çaresizlik hayatta hangi sorunlara yol açabilir?

Öğrenilmiş çaresizlik sendromunun sonuçlarını belirlemek için Amerikan psikologlar Ellen Lunger ve Judith Roden 1976'da bir huzurevinde bir deney yaptılar. Connecticut. Misafirler 2 gruba ayrıldı. Bazı yaşlılar ikinci katta yaşıyordu. Herhangi bir işten tamamen kurtuldular. Odalar personel tarafından temizlendi, yaşlılara sürekli bakıldı, onların bakımıyla çevriliydi. Boş zaman onlar için seçildi. Ve dördüncü katın sakinleri her şeyi kendileri yaptı.

Deney sonucunda dördüncü kat sakinlerinin kendilerini çok daha mutlu hissetmeye başladıkları ve sağlık çalışanlarının sağlık durumlarının düzeldiğini fark ettikleri tespit edildi. Çalışma, durumu kontrol etme yeteneğinin bir kişinin hem fiziksel hem de zihinsel durumu üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu kanıtladı.

Psikologlar, öğrenilmiş çaresizlik sendromuna maruz kalmanın bir sonucu olarak ortaya çıkan sorunlar arasında şunları ayırt eder:

• sağlıksız karamsarlık - bu tür insanlar durumu daha gerçekçi bir şekilde nasıl değerlendireceklerini bilirler, ancak dikkatli olmayı bir alışkanlığa dönüştürebilirler. Bu nedenle, kötümserler genellikle geri çekilir, işleri yarım bırakır. Bu durumda iyimserler ısrarcı olacaktır;
• kendi başına karar verme yeteneğinin olmaması, bir kişi davranışlarını koşullara göre ayarlama yeteneğini kaybeder;
• depresyon riski artar - psikologlar öğrenilmiş çaresizliği sinir krizlerinin, şiddetli depresif durumların ana nedenlerinden biri olarak adlandırır;
• sağlık sorunlarının ortaya çıkması - kanser gelişimi ile arasında yakın bir ilişki vardır.

Öğrenilmiş çaresizlik sendromu, bir kişinin hayatını mahvedebilecek ciddi bir durumdur, bu nedenle üstesinden gelmek psikolojide önemli bir aşama olarak kabul edilir. Tam kişilik gelişimi, ancak bağımsız kararlar verme yeteneği durumunda mümkündür.

öğrenilmiş çaresizlik videosu

Öğrenilmiş çaresizlik nasıl çalışır: