Psikolojide damgalama. Bu nedir, basit açıklama, tanım, örnekler

Baskı, bir tür ezberleme ve öğrenmedir.alınan bilgilerin anında özümsendiği ve ömür boyu saklandığı. Psikolojide bu fenomen ilk kez Douglas Spaulding tarafından tanımlandı ve terim Oscar Heinroth tarafından tanıtıldı. İngilizce'den çevrilen "baskılama", "basma, damgalama" anlamına gelir.

Ne olduğunun tanımı

"Baskılama" kavramı, Konrad Lorenz'in ördeklerle yaptığı deneylerden sonra psikolojik çevrelerde popülerlik kazandı. Araştırmacı, yumurtadan yeni çıkmış bir günlük ördek yavrularının takip edecek bir anne aramakla meşgul olduğunu buldu. Ancak, sadece bir ördeğin onlar için bir görüntü değil, herhangi bir hareketli cisim olduğu ortaya çıktı. Böylece ördek yavruları gördükleri ilk hareket eden nesneyi anneleri sanmışlar. Bundan sonra kuşlar artık gerçek ördeği anne figürü olarak algılamadılar.

Psikolojide damgalama, bir kişide bazı inançlar oluşturan geçmişin bir deneyimi veya hayati deneyimler zinciridir (R. Dilts). K. Lorenz, damgaların beyindeki bilginin algılanma ve işlenme biçimini, uyaranlara tepkiyi belirleyen yapılar olduğuna inanıyordu.

İtalyan bilim adamı D. Mainardi, damgalamayı sadece hayvanların değil, aynı zamanda insanlar da dahil olmak üzere daha yüksek omurgalıların bir özelliği olarak görüyordu. Bununla birlikte, insanlarda bu işlevin hayvanları yakalamaya benzer şekilde değil, ona yakın olarak sunulduğunu kaydetti. D.F. Denisov, hayvanlarda damgalamanın bir ebeveynin, cinsel eşlerin, yerelliğin tanınması ve seçimi olduğunu ve insanlarda kültürel yaşamın ilk deneyimi olduğunu savundu.

VC. Vilyunas, R.A. Kiselev, T.A. Titov, damgalamanın bir otomatik öğrenme yöntemi olduğuna dikkat çekti. S.F. Denisova, V.V. Cheshev, L.M. Dmitrieva, baskı sürecinde yapının yeni anlamsal ve değerlerinin doğduğunu yazdı. AG Ponugaeva araştırmasında, insanların ahlaki baskıya sahip olma olasılığının daha yüksek olduğunu gösteriyor - kültürün manevi değerlerini yansıtan davranışların asimilasyonu.

işaretler

Psikolojide damgalama, genellikle erken çocukluk döneminde ortaya çıkan bir süreçtir. Bununla birlikte, daha sonra baskı yapıldığı bilinen durumlar vardır. Bu sürecin sonuçları geri döndürülemez ve daha fazla değiştirilemez.

Baskı, aşağıdaki özelliklerle karakterize edilir:

• bir nesneyle tek bir temastan sonra hızla oluşur;
• herhangi bir takviye gerektirmez;
• sınırlı (genellikle kriz) bir zaman diliminde gerçekleşir;
• geri döndürülemez;
• kültürel fenomenlerle ilişkili;
• hayatının geri kalanını etkiler.

Hangi yaş için tipiktir

Psikologlar, ilk izlenimin tam olarak hangi yaşta oluştuğu konusunda anlaşamazlar. Yenidoğan araştırmacıları J. Tsaregradskaya, M. Oden, G. Dick-Read, bir çocuğun damgalamaya açık olduğu birkaç saatlik bir süre olduğuna inanıyordu. Bu görüş, zoopsikoloji bilgisine dayandığı ve böylece insanları ve hayvanları tanımladığı için diğer bazı bilim adamları tarafından eleştirilmiştir.

Psikanalist J.'nin hipotezi. Bağlanma teorisi üzerine çalışan Bowlby, kritik dönemin birkaç saat sürdüğünü söylüyor. Ona göre bu boşluk, çocuk bağımsız hareket edebilene ve önemli bir yetişkini takip edene kadar devam eder.

Bowlby, bir kişi damgalamaya maruz kaldığında birkaç aşamayı ayırt eder:

1. Doğumdan 3 aya kadar. Bu yaştaki bebekler belirsiz bir şekilde insanlara aynı şekilde tepki verirler. İnsanların konuşmalarını dinlemeyi, yakın mesafeden insanların yüzlerine bakmayı severler. Bir çocuğun olumlu tepkisi mırıldanmak, gevezelik etmek ve sosyal bir gülümsemedir. İlk başta, bebekle temas halinde olan herkese uygulanır ve daha sonra çocuk belirli bir tanıdık nesneye tepki verir.
2. 3 ila 6 ay arası. Bu dönemde bebekler temaslarda seçici olurlar ve tanıdık yüzlere odaklanırlar. Bu şekilde çocuklar yabancılara gülümsemeyi bırakır ve sadece onları izler. Çocuk uğultu, ağlama ve diğer sözsüz iletişim türlerini yalnızca tanıdığı kişilerin yanında gösterir. Ayrıca, 5 aydan itibaren çocuklar tanıdık insanlara ulaşmaya, onları yakalamaya başlar.
3. 6 aydan 3 yıla kadar. Altı aydan itibaren çocuk belirli bir yetişkine, ebeveyne bağlılık gösterir. Aynı zamanda, çocukların yüksek sesle ağlayarak tepki verdiği yabancılardan korkma ve anneden ayrılma korkusu vardır. Ayrıca, şu anda, çocuk aktif olarak emeklemeye ve yürümeye başlar - etrafındaki dünyaya hakim olmak, yetişkini gözlemlemek, onu gözden kaçırmamak. Belirli bir kişiye damgalama bu şekilde ifade edilir.
4. 3 yaşından çocukluğun sonuna kadar. 3 yıl sonra, baskı nesnesinin çocuk üzerindeki etkisi azalır. Ebeveyn, takip edilen bir nesne olmaktan çıkar ve yavaş yavaş bir ilişkide ortak olur.

Sonuç olarak, bebekler ve küçük çocuklar, bir yetişkinin önemli bir tanıdıklarını, onunla temas halinde olan çok sayıda insandan ayırdıkları andan itibaren damgalamaya tabidir. Takip nesnesi haline gelen ve çocuğun olası izlenimlerini etkileyen bu kişidir.

Okulda ve ergenlikte çocuklar ailenin sınırlarının ötesine geçer, bu nedenle yakalanacak daha çok insan vardır. Akranlar ve diğer yetişkinler bu şekilde rol model olurlar.

mekanizma

Psikolojide damgalama, koşullu bir refleks ile içgüdü arasındaki geçiş mekanizmasıdır. Araştırmacı G. Horn, hayvanlar üzerinde deneyler yaptı ve bunun sonucunda sinir sistemindeki her türün doğuştan gelen bir etkileme eğilimi olduğunu buldu.

Görsel, koku alma veya diğer duyusal uyaranlarla aktive edilir. Belirli bir maddenin girmesinden sonra, radyografilerde damgalama oluşumundan sorumlu beyin bölgesi izlendi. Bu alanın medioventral hiperstriatum olduğu ortaya çıktı.

Genetik olarak üretilen programlar ne kadar az olursa, damgalama yaşamı o kadar çok etkiler. İnsanlarda, hayvanlardan farklı olarak, pratikte yerleşik genetik programlar yoktur. Bu nedenle, yaşamın başlangıcında, damgalama, davranışın temellerinin, gerçeklik algısının sonraki gelişimi üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.

Geçmişte damgalama, genç nesle değerleri ve sosyal normları göstermek için kullanıldı. Bu genellikle, katılımcıların stresli bir durumunun eşlik ettiği başlatma - başlatma ritüelleri sürecinde oldu. Böylece, inisiyasyon sırasında, belirli bir grubun anlamsal ve kültürel normlarını içeren duygusal görüntüler yayınlandı.

Yaşlandıkça izler örtüşür, birbirlerini etkilemeye başlarlar. Başarılı baskının etkisi altında, çevreleyen dünyayı algılamanın bir yolu, bir kişinin hayatta güvendiği insanlar gelişir.

Temel gösterimler

Damgalama, mutlaka bir kişinin hayatını etkileyen olumsuz bir olay değildir. Damgalama, sosyo-kültürel, ahlaki, cinsiyet davranış normlarının asimilasyonunda rol oynar. Buna dayanarak, psikolojide farklı baskı türleri ayırt edilir.

Oral

Z. Freud insan doğumunu ilk psikolojik travma, ilk kriz olarak adlandırdı. Bu nedenle doğum sonrası baskıya birincil veya sözlü denir. Adı, yenidoğanın beslenme biçiminden kaynaklanmaktadır. Anne sütü ve memesi bebeğin tek yaşam kaynağıdır. Anne rahatlık ve güvenlik hissi verir.

Bölgesel-duygusal

Daha sonra bölgenin gelişmesiyle birlikte çocuk annesinden ayrılır ve etrafındaki dünyayı keşfeder. Fırlatma oyuncakları, kişisel alanları için bir "etiket" olarak görülüyor. Yetişkinler, yeni bir ikamet yerine taşınarak, gayrimenkul, arazi satın alarak bölgesel ve duygusal damgalama gösterirler.

Semantik veya sözlü

Konuşma veya sözlü damgalama, çocuğun konuşmasının gelişimi ve anlaşılmasıdır. Bir kişinin düşünmesi, iletişim kurma yeteneği, bu tür damgalamanın özümsenmesine bağlıdır. Sözlü damgalamaya bir örnek, J. Godefroy. İncelenen 114 dil, 75'i bebeğin yaşamın ilk yılında öğrendiği 85'e kadar ses birimi içerir. Ancak yalnızca ebeveyn tarafından konuşulan belirli dilde kullanılanlar kabul edilir ve onaylanır.

sosyo-cinsel

Sosyal damgalama, temel değerler, insanlar arasındaki ilişkiler örneğinde oluşur. İletişimde, damgalama olumlu ya da olumsuz olabilir. Toplumdaki faaliyetler veya davranışlarla ilgili bilgilerin istemsiz olarak emildiği başka bir kişiyle temas halindedir. Damgalama aynı zamanda önemli kişilerin taklit edilmesinden de çıkar. Sosyal izlenimler, bir kişinin yaşamının tüm yönlerini etkiler - yetenekler, hobiler, eş seçimi, aile iletişimi türü.

Ek olarak, damgalama mekanizması cinsiyet davranışının temelini oluşturur, yani bir kişinin cinsiyet kimliği ile bir bağlantısı vardır. Bu bağlamda, hassas dönemlerde çocuğun aynı cinsiyetten önemli bir yetişkinle iletişime ihtiyacı vardır. Bu, cinsiyete göre uygun bir davranış kalıbı oluşturmayı mümkün kılar.

Etkileri

Psikolojide damgalama, insan ruhunun gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek önemli bir mekanizmadır. Baskı anında çocuk anneden veya önemli bir yetişkin figüründen ayrılırsa, zihinsel gelişimin doğal seyri bozulacaktır. Daha sonra, bebek agresif eğilimler ve iletişim ile ilgili sorunlar geliştirebilir.

Ebeveynlerin damgalamanın bilinçaltı bir düzeyde gerçekleştiğini ve otomatik olarak çalıştığını anlamaları önemlidir. Bu nedenle mümkünse ailedeki stres düzeyinin düşürülmesi gerekmektedir. Bir kişi, 20-25 yıl sonra ustalaştığı davranış kalıplarını ortaya çıkarır. Yaşam üzerindeki etkilerini azaltmak veya baskı sırasında ortaya konan kalıpları değiştirmek için bir psikolog veya psikoterapistin yardımına ihtiyaç vardır.

Damgalanmaya neden olan olay yetişkinlikte de olabilir. Bu, ruhun en savunmasız ve uyaranlara karşı hassas olduğu bir zamanda olur. Sonunda damgalanan emsal, ömür boyu kişide kalır ve normal günlük davranışa dahil edilir, kişinin kişiliğinin bir parçası haline gelir. Bu nedenle, kriz zamanlarında yakınlarda sevgi dolu ve destekleyici bir ortamın olması önemlidir.

Yakalanan olaylar, daha önceki baskı deneyimlerini biriktirerek ve bunların üzerine bindirerek tüm sistemleri de oluşturabilir. Kişi bunu umutsuzluk, yetersizlik olarak hisseder, “çıkmazda” hisseder.

Psikologlar, baskılarla ilgili çalışmalarında, izlenimlerin olumsuz etkisini nötralize etmek için çeşitli teknikler ve yaklaşımlar kullanırlar. L. Carroll bu süreci bir metaforla açıklıyor: “Hortumdaki su sürekli basınç altındaysa, bu basıncı kontrol etmek için sprinkler takılmalıdır. Bu nedenle, bir şeyi kontrol etmek veya kaldırmak için ekstra bir şey eklemeniz gerekiyor. " R. Dilts, nörolinguistik programlamanın damgaların olumsuz etkilerini ortadan kaldırdığını söylüyor.

Psikolojik teoriler ve okullar

Zoopsikologlar, etologlar, psikologlar ve ilgili bilimsel eğilimlerden uzmanlar, damgalama konusunun çalışmasına katıldılar. Hayvan damgalama bilgisi, bu fenomeni insan yaşamında inceleyen çeşitli damgalama teorilerinin ortaya çıkmasına yol açmıştır.

1. Dış uyaranlarla birlikte genetik yatkınlık. İLE. Lorenz, bazı işlevlerin doğuştan önceden belirlenmiş olmasına rağmen, ifşa edilmeleri için dış çevreden bir uyarana ihtiyaçları olduğunu keşfetti. Yani, damgalama yalnızca bu faktörler bir araya geldiğinde gerçekleşir. Bilim adamı, damgalamanın doğuştan gelen özelliklerden öğrenmeye evrimsel bir geçiş olduğuna inanıyordu.
2. Protein sentezi ve sinaps yapısındaki değişiklikler. İLE BİRLİKTE. Rose ve meslektaşları tavuklarla deneyler yaptılar. Sonuç olarak, proteinlerin baskılama sürecine dahil olduğunu keşfettiler. Uyarının gösterilmesinden sonra beyinde sayıları birkaç saat artmaya devam eder ve sinaptik yapıyı değiştirir.
3. Sinirsel bağlantıların yapısı. Biyolog R. Simon, damgalamanın beyin dokusunu değiştirdiğini keşfetti. Baskıların (engramların), öğrenme sırasında sinir dokusunu değiştiren hafızanın biyolojik bir tezahürü olduğunu yazdı.
4. Sinir sistemindeki baskıların güvenlik açığı. NS. Silva, tüm baskıların lider olmadığını savundu. Ona göre sinir sisteminin işi, gereksiz görüntüleri kontrol etmek, ayıklamak ve belirli bir toplumda hayatta kalmaya yardımcı olacakları tam olarak seçmektir.
5. Modelleme. R. Nörolinguistik bir psikolog olan Dilts, ebeveyn-çocuk ilişkilerinin yakalanan görüntülerine dikkat çekti. daha sonra sadece yetişkin çocukların çocuklarıyla olan temasında değil, aynı zamanda çevredeki diğer insanlarla da modellenirler. insanlar.
6. Yoğun deneyim sisteminde damgalama. İLE BİRLİKTE. Grof, yoğun deneyimi, bir kişinin hayatının farklı dönemlerinde özümsediği deneyim olarak tanımladı. Bu bağlamda, damgalama, olumlu veya olumsuz duygular uyandıran önceki bir deneyimin bir bölümünü yeniden canlandırmak olarak görülmektedir. Onlar da insan davranışını, dünya algısını etkiler.

Psikolog T. Leary, kontur teorisini geliştirdi. Konturları, bilincin gelişirken geçtiği seviyeler (izler) olarak adlandırdı.

Devre	Açıklama
biyo-hayatta kalma	Çocuğun kendisi için güvenli ve tehlikeli yerleri belirlediği erken yaşlarda gelişir. Gelecekte, bu aşamanın geçişi güveni, dünyayı keşfetme arzusunu, bağımsızlığı etkiler. Düşmanca bir durumda biyo-hayatta kalma devresi, şartlı bir refleks olarak çalışır.
duygusal-motor	Çocuğun yürümeye başladığı andan itibaren başlar. Bu aşama, ailede bir yer için verilen mücadeleyi yansıtır. Buradaki damgalama yaşam boyu devam eder ve yetişkinlikteki davranışı etkiler. Duygusal-motor aşama, bir kişinin statüsünün, kendine güveninin, ego gücünün, üstünlüğünün veya davranışta boyun eğme düzeyini belirler.
zihinsel manipülatif	Konuşmayı anlama döneminde ortaya çıkar. Burada özümsenen bilgi miktarını ve düşünce süreçlerinin hızını etkileyen izler ortaya çıkar. Yetişkinlikte devre konuşmanın kalitesini, düşünme hızını ve motor becerisini etkiler.
cinsel-sosyal	Ergenlikte oluşur. Ahlak, ahlaki ve manevi değerlerin asimilasyonunu etkiler, kültüre, politikaya, aileye karşı bir tutum oluşturur. Gelecekte damgalamak, ahlakı, nezaketi, itaati, ebeveynlik tarzını belirler.
zevk devresi	Bedeni haz veren bir nesne olarak gerçekleştirme aşaması. Ruhsal ve fiziksel uygulamalarda (yoga, hipnoz, şamanizm) ifade edilir.
ecstasy konturu	Sinir sisteminin vücudun kontrolünü yansıtır. Bir kişi kendinden geçmiş deneyimler yaşar, kendi vücudunun yeteneklerini ve onu kontrol etme yeteneğini anlar.
nörogenetik	İnsan evriminin tüm aşamalarını yansıtır. Bir kişinin hayatındaki olağandışı şeylerden sorumludur (mistik vizyonlar, uyanık rüyalar).

Psikolojide damgalama, bilinçsizce öğrenilen bir davranış biçimidir. İzlenimler esas olarak çocuklukta ortaya çıkar ve hayatınızın geri kalanını etkiler. Baskı yetişkinlikte de olabilir, bu nedenle stres seviyenizi düşürmeye ve zihinsel sağlığınıza dikkat etmeye değer.

Baskı videosu

Baskı. İlk izlenim etkisi: